Je kind naar zijn kamer sturen, in de hoek zetten of naar de onderste traptree laten kijken: het zijn allemaal vormen van een time-out. Als je je kind wegstuurt om hem alleen een lesje te laten leren, is het vaak niet effectief. Gelukkig zijn er een aantal alternatieven voor een time-out – een vaak zijn ze nog leuk voor jou ook. 

Een time-out kwam vooral op toen het slaan en een tik op de billen niet meer mocht. Je kind naar zijn kamer sturen zonder avondeten, en vooral: zonder jouw aanwezigheid. De afzondering zorgt voor een kind dat zich beter gedraagt en het wel uit zijn hoofd laat om nog eens zoiets stoms te doen.

Behalve dan… dat het niet zo werkt. Een time-out versterkt negatief gedrag en zorgt voor verwijdering tussen ouder en kind. Maar hoe kan je dan negatief gedrag omzetten in een leermoment? Hier zijn goede alternatieven voor ‘EN NOU NAAR JE KAMER!’

Kies voor een time-in

Oké, ik geef het toe. Het voelt de eerste keren niet leuk om op je kind af te lopen die net iets verkeerds of stouts heeft gedaan. En al helemaal niet als de volgende stap is: ‘ik zie dat je het lastig hebt, ik houd je even vast.’

Maar dat is wel de basis van een time-in. Niet wegsturen, maar bij je houden. Even samen pauze nemen in de chaos van het moment. Probeer rustig te praten, je in te leven in het moment en leg uit wat er aan gevoelens door je kind heen gaat.

Bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je het moeilijk vindt om je speelgoed te delen. Het is vervelend dat het niet lukt.’ Of, als er iets is gebeurt waarbij iemand anders pijn wordt gedaan: ‘Ik merk dat je erg boos bent, maar handen zijn niet om mee te slaan. Ik hou je even vast tot je rustig wordt.’

Voordelen? Knuffelen – lichaamscontact – zorgt voor de aanmaak van oxytocine. Dit hormoon zorgt voor een ontspannen gevoel, verzacht pijn en verlaagt stress. Waarschijnlijk zal je kind daar heel veel van kunnen gebruiken als het misgaat (en jij ook).

Heeft er iemand anders pijn of eerst hulp nodig? Verwijder je kind dan uit de situatie: zet hem even apart, maar binnen je gezichtsveld. Troost je andere kind, leg uit dat je even weg moet, en ga dan rustig zitten met de veroorzaker van het probleem.

Als een time-in kwaad maakt

Het is geen wonder: sommige kinderen worden nog kwader als je ze dichterbij trekt om vast te houden bij een driftbui. Je kan dan een aantal dingen doen, afhankelijk van je kind:

  1. Leg een hand op zijn rug en wees stil. Wacht tot de storm is gaan liggen en hij tegen je aan kruipt.
  1. Blijf in dezelfde kamer en laat weten dat je beschikbaar bent als hij er klaar voor is. Zet hem bijvoorbeeld rustig apart, leg uit dat je in de buurt blijft en blijf dat dan ook. Je kan dan elke paar minuten even vragen of hij al een knuffel wilt. Zo weet hij dat je er voor hem bent.
  1. Wil je kind liever helemaal alleen zijn? Richt dan op een goed moment een kleine ruimte in met wat kussens en speelgoed waar hij heen kan als hij kwaad wordt of iets verkeerd doet. Zorg ervoor dat je hem niet schreeuwend en duwend die plek opstuurt: het is een plek om te kalmeren in de opbouwende zin van het woord. Kruip er na een tijdje bij om te knuffelen.

Zet muziek aan, dans en zing!

Muziektherapie bestaat niet voor niks: het is heilzaam, laat spanning loskomen en maakt je blij. Loopt de spanning hoog op? Zet muziek aan, pak je kind vast en spring het eruit. Wil hij niet mee doen? Ga dan zo gek mogelijk dansen als je kan. Dikke kans dat je jezelf beter voelt en je de situatie beter aan kan. Met een beetje geluk kruipt er vanzelf een lach over het gezichtje van je kind en kan je samen alle spanning wegdansen.

Is de spanning eruit? Ga dan even rustig zitten om door te spreken wat er is gebeurd.

Nog een keer proberen

Wel eens een dikke misser meegemaakt die ervoor zorgde dat je bang was dat je man de deur achter zich dicht zou trekken of je baas je naar huis zou sturen? En de opluchting die erop volgde als diegene zei: ‘Ik ben erg teleurgesteld, maar zullen we het nog een keer proberen?’

Diezelfde optie heeft een kind soms nodig. Het is toch ook frustrerend als iets al tien keer niet lukt, geen wonder dat de elfde keer de blokken door de kamer vliegen. In plaats van wegsturen kan je dan zeggen: ‘Ik zie dat je heel boos wordt dat het niet lukt. Blokken zijn niet om mee te gooien, zullen we het nog een keer proberen om een toren te bouwen?’

Daarvan leert een kind niet dat het acceptabel is om blokken door de kamer te gooien, maar daarvan leert een kind dat soms een fout maken kan gebeuren… en dat doorzettingsvermogen je kan brengen waar je wilt.

Geef twee keuzes

Niemand vindt het leuk om rondgesnauwd te worden. Een kind dat oefent met autonomie en grenzen al helemaal niet. Merk je dat je op een bepaald punt van de dag geen medewerking hebt, en telkens eindigt in een time-out? Neem eens onder de loep hoe je de autonomie van je kind kan vergroten in de handelingen die dan moeten gebeuren. Dikke kans dat het helpt als hij wat keuzes kan maken.

Bijvoorbeeld rond bedtijd: ‘We gaan zo naar bed. Wil je eerst je tandenpoetsen, of eerst je pyjama aantrekken?’ Kost de deur uitgaan moeite? Dan kan je laten kiezen tussen eerst de schoenen of eerst de jas aandoen bijvoorbeeld.

Is je kind wat ouder en zijn dagelijkse klusjes om het huis een probleem, probeer dan te laten kiezen wanneer ze iets doen. ‘Je mag vandaag je kamer opruimen, doe je dat voor de lunch of direct na de lunch?’ Maak er geen strijd van, maar stel wel een grens als je kind zich niet houdt aan de gekozen optie.

Wil je kind eerst zijn pyjama aandoen, maar weigert hij vervolgens zijn tanden te poetsen? Dan kan je hem verantwoordelijk houden voor zijn keuze. En krijgt hij een driftbui? Probeer dan inlevend te reageren.

Help met het probleem oplossen

Je hebt al tien keer gezegd ‘kijk uit voor je glas!’ of ‘niet rennen met je drinken’, maar toch: daar gaat een glas melk over de bank. Het is ongelofelijk frustrerend en zal waarschijnlijk flink wat moeite kosten om niet kwaad te worden.

Probeer je op zo’n moment toch te bedenken dat je kleintje zich waarschijnlijk net zo vervelend voelt als jij, misschien nog wel meer. Als je zelf een fout maakt, heb je het ook niet nodig dat iemand naast je staat te vertellen hoe stom je wel niet bent en dat je ook he-le-maal niks zelf kan. De kans is groot dat je je dan helemaal een mislukking voelt.

Precies hetzelfde gebeurt er in je kind als je dat doet. Probeer het anders op te lossen: laat je kind helpen met opruimen, schoonmaken, wat er ook maar nodig is. Een glas melk over de vloer? Laat hem een doekje pakken en ruim het samen op. Je kind merkt dat het inderdaad een hoop werk is als het misgaat – een leermoment dat ze niet meekrijgen als ze boven op de kamer zitten te mokken terwijl jij aan het dweilen bent.

Daarnaast geeft het je kind een beter gevoel over zichzelf als hij kan helpen een probleem op te lossen, waardoor negatieve gedachten over zichzelf niet opbouwen. En als bonus: het leert je kind om in oplossingen te denken als zich een probleem voor doet. En dat is waar we heen willen toch?

Vraag wat er is

Soms gaan we er vanuit dat een kind iets doet om ons te treiteren. Rondjes draaien, neuriën als we rust willen, een herhaalde beweging die ons mateloos irriteert. Probeer eens simpelweg te vragen waarom je kind dat doet. Het antwoord kan je verrassen, en de irritatie wegnemen.

Niet één oplossing

Soms heb je niet genoeg aan één oplossing. Soms heb je alle oplossingen nodig je maar kan bedenken, soms zal het al genoeg zijn om inlevend te reageren en een knuffel te geven. Probeer je vooral in te leven in de situatie. Een kind is geen crimineel meesterbrein dat alles zal doen om je dwars te zitten: een kind is bezig met het ontwikkelen van allemaal nieuwe vaardigheden in een grote, drukke wereld.

Heb geduld, investeer liefde, vergeving en geduld, en je kind zal veel van je leren.

Meer lezen over positief opvoeden? De basis daarvan leg ik hier uit. Wil je liever wat meer weten over de achtergrond en de feiten? Dat leg ik hier verder uit.