Een bedtijd routine is belangrijk om samen rustig de dag af te sluiten. Vanaf één jaar is je kleintje steeds meer in staat om te helpen bij een bedtijd routine. Een slaapritueel wordt daarom meer gevormd door samen met je dreumes en peuter te kijken naar wat hij leuk vindt. Hoe kan je dat doen?

Naar bed, naar bed

Als de dag bijna ten einde is, is iedereen waarschijnlijk moe en hangerig. Als ouder verlang je naar de rust die komt na het slaapritueel. Films tonen scenario’s met kinderen die zelf naar boven lopen, in bed kruipen en na een snelle kus in slaap vallen. Toch is dit niet de realiteit.

Kinderen hebben namelijk dat laatste stukje van de dag heel hard nodig om weer met ons in verbinding te komen. Na een hectisch avondritueel met koken, eten en alles opruimen, is bedtijd een moment om samen tot rust te komen. Het belangrijkste onderdeel hiervan is verbinding maken, liefde geven en sámen de dag afsluiten.

Maar hoe doe je dat met een dreumes en peuter?

>> Lees ook: Bedtijd: een tijd voor verbinding, niet voor strijd <<

Starten met een routine

In ‘het nut van een duidelijk slaapritueel’ leg ik uit waarom een duidelijke routine rond bedtijd belangrijk is. Kort gezegd zorgt een routine (het uitvoeren van een aantal vaste handelingen in een vaste volgorde) ervoor dat je kindje tot rust kan komen.

Ook wij, als volwassen, hebben een bepaalde routine als we naar bed gaan. Tandenpoetsen, douchen, nog even wat lezen en daarna pas het licht uit bijvoorbeeld. Deze voorspelbare volgorde geeft een seintje af aan je lijf dat het tijd is om te gaan slapen. Zo nuttig als dat is voor ons, is dit ook voor onze kleintjes.

Door een voorspelbare routine te hebben, kan een kindje rust vinden in het afsluiten van de dag. Als ze weten dat het slaapritueel één op één tijd met hun ouders betekent, zullen ze hier waarschijnlijk ook al snel naar uitkijken. Tot een jaar is je kleintje vooral passief, maar na één jaar kunnen ze steeds meer gaan helpen.

Een routine kan je altijd mee starten. Is bedtijd nu een rommeltje en eindigt het steevast in een strijd, dan kan je kijken of het helpt om een vast aantal onderdelen op te nemen die voorspelbaarheid bieden.

>> Lees ook: een planbord maken met magneten – waarom & hoe –

Vaste onderdelen in een slaapritueel

Bij het naar bed gaan, zal je altijd een vast aantal onderdelen hebben. Deze zijn bijvoorbeeld tandenpoetsen, wassen en een pyjama aandoen. Deze onderdelen proberen we vaak zo snel mogelijk af te ronden, omdat ze voelen als een verplicht nummertje. En verplichte nummertjes, daar hebben we vaak een hekel aan.

Probeer of je van deze moetjes ook iets leuks kan maken. Bedenk je dat ook deze dingen al signaaltjes afgeven aan je dreumes of peuter, die ze vertelt dat het tijd is om te gaan slapen. Zo kan je bijvoorbeeld eerst zelf de tandenpoetsen van je kleintje, maar daarna jouw tanden door hem laten poetsen.

Het wassen van je kleintje wordt een stuk leuker als hij niet het lijdend voorwerp is, maar zelf ook met een washandje en wat water mag spelen en poetsen. En omkleden wordt gelijk een stuk leuker als je er een kiekeboe-spelletje in verwerkt. Ook kan je kijken of je je kleintje al dingen zelf laat doen.

Laten we eerlijk zijn, rond een jaar of twee zal je dreumes waarschijnlijk vooral ‘nee’ schreeuwen, dus waarom er niet gebruik van maken en het hem zelf eens laten proberen? Zo maak je het voor allebei een stukje leuker.

>> Lees ook: help, mijn kleuter schreeuwt alleen maar nee! <<

 De ‘vrije’ onderdelen van een slaapritueel

Boekjes lezen

Heb je alle verplichte dingetjes achter de rug? Dan is het nu tijd voor de extra’s. Een boekje lezen kan hierin het hoogtepunt zijn. Vooral voor je kind: na de achtste keer hetzelfde boek lezen, vind je er als ouder waarschijnlijk geen bal meer aan.

Maar iedere keer hetzelfde boek willen lezen heeft wel een functie. Niet voor jou als ouder, want je voelt je na een tijdje gewoon een vastgelopen cd (luistert iemand nog cd’s?). Maar voor je kleintje is het juist een geweldige ervaring. Waarom?

Vooral omdat het geruststellend werkt. Voor een kleintje is het allemaal al spannend genoeg. En wat is er nou rustgevender dan de afloop van een verhaal al weten? Als je weet dat het verhaaltje goed afloopt, kan je ontspannen en genieten van wat er komt. Door een verhaal keer op keer te lezen kan je kleintje extra genieten van het verhaal.

Daarnaast is keer op keer hetzelfde boekje lezen ook nog eens goed voor de hersenontwikkeling. Een kleintje slaat namelijk het verhaal steeds beter op. Door het boekje meermaals te lezen, worden telkens kleintje stukjes opgeslagen in het geheugen. Als je kindje richting de kleuterleeftijd gaat, zal je merken dat hij soms het boek aan jou wil voorlezen in plaats van andersom.

Als je het geduld ervoor op kan brengen: lekker laten gebeuren. Het is een enorme boost voor hun zelfvertrouwen en hun hersens zijn op dat moment razendsnel aan het werk.

Liedjes zingen tijdens een slaapritueel

Een liedje zingen is ook een goede manier om te ontspannen. Doordat je woorden op melodieuze wijze uitspreekt, wordt je lichaam er rustiger door. Het doet ook wonderen voor de taalontwikkeling. Zo blijkt uit talloze onderzoeken dat zingen bijvoorbeeld de volgende voordelen heeft:

  • Kinderen die stotteren, kunnen wel vloeiend zingen. Dit komt doordat de woorden langzamer komen.
  • Kinderen die dyslectisch zijn, kunnen veel baat hebben bij zingen. Ze horen veel beter de verschillende klanken en onderdelen van een woord.
  • Gezongen woorden worden veel beter onthouden.
  • Zingen stimuleert de (ontwikkeling van) de rechterhersenhelft.
  • Een liedje haalt herinneringen terug. Als je altijd een rustig liedje zingt voor het slapen gaan, wordt dit na verloop van tijd één op één in verband gebracht met slapen gaan. Het helpt je kindje dus om te ontspannen en zich klaar te maken om te slapen.

Je kan dus een slaapliedje uitkiezen en dit als vast onderdeel opnemen in je bedtijd routine. Dit hoeft geen standaard slaapliedje als slaap, kindje, slaap te zijn natuurlijk: het gaat erom dat je zingt. Dikke kans dat je kleintje probeert mee te doen, zo jong als hij is.

>> Lees ook: waarom een baby zoveel slechter slaapt rond een sprongetje <<

De duur van een bedtijd

Een bedtijd routine kan na een jaar steeds wat langer duren. Waar je eerder met een kwartiertje klaar kon zijn, zal je merken dat je kleintje langer de aandacht kan opbrengen voor een boekje en zelf ook dingen inbrengt. Waarschijnlijk zal het ongeveer 30 tot 40 minuutjes duren om samen de dag af te sluiten.

Probeer het te zien als kostbare tijd die je met je kleintje door mag brengen. Hoe ouder ze worden, hoe sneller ze je weer de slaapkamer uit willen krijgen waarschijnlijk ;). Leg je telefoon weg en kijk niet op de klok, en probeer de behoefte aan contact te volgen.

Bij je kleintje blijven liggen tot hij slaapt

Veel dreumessen zullen moeilijk in slaap vallen zonder jouw nabijheid. Als je dat geen probleem vindt, ga er dan rustig naast liggen, doe het licht uit en koester het moment dat het kleine lijfje steeds rustiger wordt en bij jou in slaap valt. Het is bijzonder dat jouw aanwezigheid alleen je kindje tot rust kan brengen om in slaap te vallen.

Samenvatting: een slaapritueel van 1 tot 4 jaar

Hieronder puntsgewijs een mogelijke volgorde van een bedtijd routine van 1 tot 4 jaar.

  1. Samen naar de badkamer en daar uitkleden.
  2. Douchen of wassen.
  3. Aankleden (eventueel met een rustig spelletje).
  4. Samen tandenpoetsen.
  5. Naar de slaapkamer, een boekje lezen.
  6. Een slaapliedje zingen.
  7. Bij je kleintje blijven liggen tot hij slaapt.

Nogmaals: dit is een suggestie. Zoek naar een volgorde die voor jullie werkt. Daarnaast kan je natuurlijk ook andere dingen opnemen tijdens een slaapritueel. Er zijn kinderen die enorm veel baat hebben bij een stoeipartijtje rond bedtijd, omdat ze daarmee alle spanning los kunnen laten. Er zijn ook kinderen die hartverscheurend huilen rond bedtijd. Ook dit is een normale manier van kleintjes om spanning los te laten die zich gedurende de dag heeft opgebouwd.

Kijk dus vooral naar je kindje bij het opstellen van een slaapritueel. Het is de bedoeling dat je aan het einde ervan je kindje voldoende liefde hebt gegeven om hem met een gerust hart de nacht in te laten gaan. Als hij zich veilig en geborgen voelt, zal de nacht een stuk minder angstaanjagend voelen.

Doorslapen na een slaapritueel

Doorslapen is in het eerste jaar niet te verwachten. Sterker nog, een groot aantal kinderen bereiken de peuterleeftijd zonder veel doorslapen. Wordt je kleintje ’s nachts wakker? Dan hoef je niet een heel slaapritueel af te draaien. Voeden in het schemerdonker, een knuffel zonder lamp aan of samen verder slapen kan je gewoon doen, zonder dat je begint met boekjes lezen en liedjes zingen.

Probeer het doorslapen los te laten: de kans is groot dat je kleine dondersteen je ook ’s nachts nodig heeft voor een knuffel en wat liefde. Vind je dat moeilijk, kijk dan naar mogelijke oplossingen die je helpen om zelf een nacht te hebben die zoveel mogelijk ononderbroken is. Dit kan bijvoorbeeld door naast je dreumes te slapen, of je peuter bij jullie in bed of in de kamer te laten slapen.

>> Lees ook: hoe een dreumes slaapt rond 18 maanden <<