Soms zijn er dagen die een niet eindigende strijd lijken. Voor de tiende keer zeuren om een snoepje, voor de twaalfde keer springen op de bank: het houdt niet op. En na een lange dag werken of een korte nacht slapen kan het gebeuren dat je dingen soms laat gaan en ja zegt op een verzoek waar je eigenlijk niet achterstaat. Toch is het niet slim: hoe consequenter je bent, hoe minder strijd je de volgende keer hebt.

Kinderen testen grenzen. Dat doen ze altijd – en dat maakt niet uit. Ze testen of ze een competente leider hebben die altijd hun back-up is en waar ze op kunnen vertrouwen. Een kind is op zoek naar een kader waarbinnen hij zich vrij voelt. Een omgeving met duidelijke grenzen, zodat hij zich met een gevoel van veiligheid kan ontwikkelen.

Sommige dingen weet je wel, maar toepassen… ho maar. Consequent zijn is zo’n ding waar ik zelf veel moeite mee heb. Kom ik net thuis uit mijn werk, dan wil ik niet gelijk de boeman zijn die alles verbiedt. En ben ik moe, dan heb ik helemaal geen zin in de machtsstrijd om een zeurderig en onnozel verzoek. Soms luister ik niet eens, en zeg ik gedachteloos ja op een vraag.

We kennen ongetwijfeld allemaal situaties waar het antwoord eigenlijk nee is, en we toch ja zeggen om van het gezeur af te zijn. Maar we bewijzen onszelf en ons kind er geen dienst mee.

Nee! Nou ja, misschien, ja

Stel je voor dat je een simpele vraag hebt, als ‘mag ik wat rozijntjes eten?’ Je antwoord is nee. Alhoewel, soms is je antwoord nee, soms ja, soms ‘zometeen’. En soms is je antwoord na drie keer wel ja. En soms is je antwoord nee, en doet je kind het toch.

>> Lees ook: je peuter is geen etterbak – hij is een kleine onderzoeker <<

Je kind is op onderzoek uit in zo’n situatie. Waar ligt de grens, wat kan ik wel doen, welke manier werkt het beste om een ja te krijgen? Hij experimenteert met de situatie tot hij een uitkomst heeft die hij bevredigend vindt. En niets geeft meer zekerheid dan een consequent antwoord.

Ben je consequent, dan word je beloond met minder gezeur. Je kind weet dat je nee een nee blijft, en voelt na een tijdje ook niet meer de behoefte om de grens en het antwoord keer op keer te onderzoeken. Maar switch je afhankelijk van context, tijd van de dag en de manier van vragen tussen ja, nee en misschien, dan creëer je een situatie waarin je kind blijft testen.

Fysieke grenzen testen

Net zoals dat een kind probeert om je antwoord op te rekken en te testen, zo probeert hij ook fysieke grenzen te testen. Als hij op de bank springt als dat niet mag, hoe reageer je dan? Eerlijk gezegd laat ik soms dingen los als ik moe ben, of iets wil afmaken. Dat komt simpelweg omdat ik geen zin heb in een snikkende peuter. Dat werkt averechts, want ik werk daarmee het gedrag in de hand.

Bij ons is bijvoorbeeld een regel dat er niet op bed mag worden gestaan of gesprongen. Als ik net wakker lig te worden, ben ik echter na twee waarschuwingen eigenlijk te lui om er ècht wat aan te doen. Dat levert momenteel een hoop drama op in de ochtend: als ik wakker lig te worden, rennen er twee kinderen wankel op het bed tot er iemand omvalt of ik opsta en ze van het bed af haal omdat ik zelf uit bed stap.

Veel consequenter – en veel minder frustrerend – zou het zijn als ik een paar ochtenden bij het standpunt blijf en ze inderdaad op de grond zet als ze doorgaan. Dan zijn ze waarschijnlijk binnen een week klaar met het testen.

Maar het probleem is dat ze gaan huilen als ik ze op de grond zet omdat het zo leuk is om te springen op bed. En als ik ergens een hekel aan heb, is het wel twee huilende kinderen terwijl mijn ogen nog maar half open zijn. En dus zitten we in een gekke situatie waarin de kinderen testen en springen, en ik me frustreer dat ze niet luisteren.

De olievlek

Als je niet consequent bent in het één, worden ook alle andere grenzen weer onderzocht. Als ik ze op bed laat springen als ik in bed lig, laat ik ze dan ook op bed springen als ik me aankleed? En laat ik ze dan ook op de bank springen als ik het ontbijt maak? Niet alleen het op bed springen wordt getest in de eerste minuten van de dag, maar het breidt zich uit over de hele ochtend.

Dat is irritant, want er komt een punt dat ik het kookpunt bereik met alle negatieve gedachten die erbij horen: ‘ze luisteren ook nooit eens naar wat ik zeg’, ‘kunnen ze nooit eens rustig doen’.

Het niet consequent zijn in je aanpak en je toestemming geven, zorgt ervoor dat alles op losse schroeven komt te staan. En daar volgt gelijk uit dat alles weer even grondig wordt getest en onderzocht door ze. Kan je het ze kwalijk nemen? Amper!

Huilen en schreeuwen

Als je consequent bent, gaan er momenten komen dat een kind zich met hand en tand verzet tegen de gestelde regels. Geen wonder: iets leuks dat ze graag willen mag opeens niet meer. En dus komen er huilbuien, driftbuien, gedram en gedrein.

>> Lees ook: waarom heeft mijn kind driftbuien <<

En dan kan je twee dingen doen: je kind vertellen dat het belachelijk reageert en wegsturen (wat niet werkt), of je kind helpen met deze emoties. De eerste is eigenlijk geen optie, dus zal je er ook tijd voor moeten hebben als tranen het gevolg zijn van jouw grens.

Hiervoor is het belangrijk dat je je kan inleven in je kind. Jouw reactie op zijn actie is hierin erg belangrijk. Omschrijf wat je kind voelt en graag wilde, zodat hij zich begrepen en gehoord voelt. Help hem daarna op een opbouwende manier hiermee, zodat hij zelf ook leert constructief om te gaan met deze moeilijke emoties.

>> Lees ook: Tips om jezelf te kalmeren als je boos wordt << 

Zware dagen

Soms word ik wakker en besluit ik dat het gedonder vandaag afgelopen is. Mijn man, die veel consequenter is dan ik, heeft al die strijd met grenzen testen niet op een dag. Als hij nee zegt, dan laten de kinderen het wel uit hun hoofd om door te gaan. Ik wil dat ook: tijd voor leuke dingen in plaats van constant dat getest en gedrein om me heen.

Vanmorgen was zo’n moment. Dus toen mijn dochter bleef trekken aan haar broertje toen we wakker werden, zette ik haar op de grond na een waarschuwing. Tot mijn verbazing bleef ze rustig en liep naar haar eigen kamer om daar even te spelen.

De volgende test was in de badkamer. Zij moest eerst plassen. Na wat ronddwalen kreeg ze een waarschuwing en ze ging zowaar gelijk! Pas toen ze beneden kwam begonnen de eerste barstjes te verschijnen. Tegen alles in wat ik weet, verloor ik mijn geduld en schreeuwde dat ze moest ophouden met het trekken aan haar broertje.

Ze schrok enorm en zette het op een brullen. Ik probeerde haar te troosten, maar ze verzette zich uit alle macht en begon te schoppen. Uiteindelijk duwde ik een klein hoopje ellende de trap op, terwijl ze happend naar adem bleef krijsen. Boven op bed bleef ze boos en huilen, tot ze na vijf minuten tegen me aankroop, uitsnikte en wilde knuffelen.

En dat is helaas de realiteit: als je besluit consequenter te gaan worden in je nee en ja, dan zal je kind de eerste paar dagen geschokt zijn door de oude, maar strengere regels. Ruim dus een paar dagen in waarin je de tijd kan nemen om je kind vast te houden als ze huilt, schopt en verdrietig is om de grenzen die weer duidelijk worden.

Het is niet erg als je kind er boos van wordt. Het is wel erg als je vervolgens weer de consequentere aanpak laat varen omdat je er toch geen zin en tijd voor hebt. Als je dat doet, weet je kind namelijk helemaal niet meer wat hij aan je heeft: is ze nou wel consequent, of juist niet?

>> Lees ook:  Positief opvoeden: hoe kan ik daarmee beginnen? <<

De beloning

Als je een aantal dagen consequent bent, kan je kind weer verder met zijn leven. En jij ook. Door consequent te zijn in je reactie, vertrouwt je kind er weer op dat je de persoon bent waar hij van op aan kan. Hij hoeft dus minder te testen en heeft weer de tijd om zich te richten op het ontdekken van nieuwe dingen.

Natuurlijk blijft een kind grenzen testen: dat is het hele verhaal van opgroeien. Hij kan telkens nieuwe dingen en zal iedere keer nieuwe grenzen testen. Eerst is dat met het springen op de bank of een koekje vragen, later zal dat gaan om bier drinken en te laat thuis komen.

Als je nu al laat merken dat je nee ook werkelijk een nee is, kom je niet op een later stadium uit in een machtsstrijd als je kind veel groter en sterker is. Kan je het je voorstellen dat je een vijftien-jarige tegen over je hebt staan en dit gesprek voert?

“Je bent om tien uur thuis, en je raakt geen alcohol aan. Dat zijn de voorwaarden, anders mag je sowieso niet.”
“Ahhh, toe mam, half elf thuis en één biertje?”
“Nee, absoluut niet, tien uur, geen alcohol.”
Puber begint nu te huilen. “Alsjeblieft mam? Echt niet?”
“Je luistert ook nooit naar me, bah! Maar goed, half elf thuis, een hàlf biertje.”
Puber komt om elf uur thuis met duidelijk meer dan een half biertje op. Maar ja, je bent moe, dus waarom zou je je er nog druk om maken? “Hoi schat, fijn dat je er bent. Slaap lekker.”

De week erop? Dan speelt hetzelfde verhaal zich af, maar nu houdt je puber in zijn achterhoofd dat je regels toch niet echt strak of belangrijk zijn.

Het klinkt misschien ver weg en overdreven, maar als je je kind nu wispelturig en zonder consequente regels opvoedt, is de kans groot dat je in een nog veel vervelender machtsstrijd verwikkeld raakt als je kind mondiger wordt. Van politici, onze eigen ouders of een leidinggevende verwachten we ook duidelijke grenzen en iemand die zich aan zijn woord houdt. Als zij dat doen, durven we er ook op te vertrouwen dat zij voor ons zullen ‘zorgen’ als dat nodig is.

En nu ik nog

Ik moet aan de slag. Ik weet dat ik er wat mee moet. Ik wil geen machtsstrijd, of een kind dat later zegt: ‘ach, dat is mijn moeder maar. Ik praat wel even met haar.’

Ik wil dat we de dagen weer leuk kunnen vullen, en niet meer ellenlange testscenario’s en kleine drama’s als ik eens consequent ben. Ik wil dat ze luisteren naar me, net als naar mijn man. Het hoeft niet net zo goed, want we zijn allebei totaal verschillende ouders. Maar ik wil dat ze me serieus nemen, en niet alsnog dat snoepje pakken terwijl ze me strak aankijken. Dat ze niet voor de vijfde keer iets proberen.

En dat ik niet weer mijn geduld verlies als ik het zat ben dat ze mijn grenzen testen. Dat is helemaal mijn eigen schuld.

Dus vanaf morgen … ;). Vanaf morgen zal ik consequenter zijn. Voor iedereens bestwil.

>> Lees ook: Werkt positief opvoeden op de lange termijn? <<