“Nee, ik doe het niet!” Met een rood aangelopen gezichtje kijkt ze me strak aan en ze verzet geen stap. Ik voel hoe irritatie opborrelt, want ik heb hier absoluut geen tijd voor. “Doe je jas aan, we gaan naar school”, reageer ik zo kalm als ik kan. Ze blijft stokstijf staan en kijkt terug. “Nee. Ik doe het niet”, reageert ze kalm. Waarom luistert ze niet gewoon!? 

’s Morgens op tijd klaar zijn voor schooltijd kan één van de grootste uitdagingen vormen in de dag. Maar ook de hele dag door weet mijn kleuter momenten te vinden om mijn geduld enorm op de proef te stellen. Ze doet het niet door te gillen of een driftbui te krijgen. Ze doet het niet door dingen stuk te maken of haar broertje te slaan. Ze doet het veel simpeler: ze weigert te helpen.

En hoe de ochtend verloopt geeft vaak al een beeld van hoe de rest van de dag verloopt. Een moeilijke ochtend met een hoop ge-nee, eindigt in een bedtijd met driftbuien en nog meer ‘nee’. Wat is er aan de hand?

Kinderen willen niets liever dan meewerken

Ik weet het: als je dit leest wil je waarschijnlijk met je ogen rollen. Maar het is echt waar: kinderen willen niets liever dan met ons meewerken. Dr. Laura Markham legt uit: “Kinderen zijn niet, van nature, onwillig om ons te helpen. Zelfs niet wanneer ze het niet eens zijn met onze plannen. Kinderen willen slagen in wat wij van hun vragen, want hun connectie met ons is het meest belangrijke in hun leven: het garandeert hun overleven.”

Kortom: een kind wil niets liever dan tegemoet komen aan wat je van haar vraagt. Waarom lijkt het dan vaak alsof ze er vooral op uit zijn om ons het leven zuur te maken?

Bereidheid uit verbinding

Zoals je kon zien in de uitleg van dr. Markham: de connectie die een kind met ons heeft, is de drijfveer voor goed gedrag en hulp. Hieruit komt ook het volgende voort: als een kind zich niet met je in verbinding voelt, is de bereidheid om te helpen een stuk minder.

Merk je dat je kind constant ‘nee’ schreeuwt, je afwijst, gemeen doet of niet luistert? Dan is de kans groot dat je kleintje zich niet met je in verbinding voelt. Als je de verbinding weer herstelt, zal je daarna merken dat je kind weer behulpzamer wordt en met meer plezier luistert en meehelpt.

Daar staat tegenover dat je ook in een negatieve spiraal terecht kan komen, waarbij je de zó belangrijke verbinding, nog verder laat wegglippen.

Straf geven als je kind weigert te helpen

Als je kind niet luistert, is de kans groot dat dat sterke emoties oproept. Voor mijzelf geldt dat ik ongelofelijk kwaad kan worden als mijn kleuter weigert te luisteren naar wat ik vraag. Het gevoel dat ze me ondermijnt, niet serieus neemt en niet wil luisteren, drukt bij mij altijd op een zere plek.

Mijn reactie op haar reactie? Schreeuwen, boos worden en stampvoeten. Ik weet het, ik lijk zelf een kleuter, maar ik kan er echt slecht tegen als ze niet luistert. Toch is mijn frustratie geen goede reden om boos te worden: dat maakt de situatie alleen maar erger. Sterker nog: als ik zo reageer, zorg ik er alleen maar voor dat onze verbinding nog verder verdwijnt… en dus haar bereidheid om mij te helpen ook.

Het probleem dat daaruit volgt, is dat we als twee strijders tegenover elkaar staan. Als ouder ben je dan geneigd om te grijpen naar minder liefdevolle manieren om haar een lesje te leren. Een time-out, een tik op de billen, belachelijke strafmaatregelen als ‘geen snoepje’ of ‘als je niet a doet, dan mag je niet b doen’, enzovoorts. Wij, als ouders, zoeken manieren om ons kind te leren wie er de baas is. En het zal geen verrassing zijn: we willen leren dat wíj de baas zijn, niet zij.

Maar waarom luisterde ons kind niet meer goed? Waardoor kwamen we in een machtsstrijd terecht? Omdat ons kind zich niet voldoende verbonden met ons voelde. En of het nou positieve of negatieve aandacht is doet er niet toe op zo’n moment: aandacht is aandacht – en negatieve aandacht vragen is simpelweg een noodkreet.

Reageren met straf zal dus niet het gewenste resultaat geven. Waarom dat niet werkt, leg ik grotendeels uit in Waarom een time-out niet werkt. 

Verbinding herstellen met je kind

Als je zoekt naar een manier om je kleuter weer met je meewerkt, moet je dus zoeken naar een manier om positieve aandacht te geven. Investeer een dag waarin je je kind bombardeert met liefde. Erken geworstel, moeite en pijn van je kind en help haar.

Een kind dat niet luistert, schreeuwt om aandacht en genegenheid. Een kind dat weigert mee te werken, wil niets liever dan weer in verbinding zijn met jou.

Dus kies niet voor een time-out, maar kies voor een time-in. Fluister iets liefs in het oor van je dwarse kleuter als je merkt dat je je stem wil verheffen om te schreeuwen. Als je de neiging voelt om je kind hard aan te pakken, ga door je knieën en geef een knuffel.

14 manieren om verbinding te maken met je kleintje leg ik hier verder uit. Deze kunnen je helpen om je kind weer in contact te brengen met jou – en jou met je kind.

Kies liefde

Kies voor liefde. Elke interactie, elke keer dat je contact zoekt met je kleuter, doe het uit liefde. Het klinkt zo simpel (houden we niet allemaal van ons kind?), maar het is zo moeilijk om te doen als de spanningen hoog oplopen.

Maar hoe meer je voor liefde kiest in je reactie, hoe meer je zal merken dat je de keuze minder bewust hoeft te maken. Als je kind weet dat er onvoorwaardelijk en altijd diep van haar gehouden wordt, zal ze zekerder zijn in haar keuzes, en meer bereid zijn om te helpen met de dingen die je vraagt.

En soms kost kiezen voor een liefdevolle benadering een minuutje extra. Soms heeft je dwarse peuter of kleuter een extra knuffel nodig. Je weet niet waar ze mee worstelt, maar misschien is ze net voor dom uitgemaakt op school. Misschien is de juf boos geworden om een onbenullig ongelukje. Misschien heeft ze het idee dat ze niks kan, omdat ze weer haar glas heeft omgegooid.

We weten niet altijd waarom ons kind verdrietig of boos reageert. En daarom: kies voor liefde. Elk kind heeft een hart dat vol wil zitten van liefde van haar ouders. Elk kind heeft bevestiging nodig dat ze precies goed is zoals ze op dat moment is, ook al verpest ze het soms.

Dus kijk in liefde naar je kleintje. Ga door je knieën en knuffel de woede en stress eruit.

>> Lees ook: Werkt positief opvoeden op de lange termijn? <<

Het gaat vanzelf steeds beter

De afgelopen dagen ben ik constant bezig geweest om niet boos te worden. Mijn primaire reactie is om mijn vuisten te ballen en mijn frustratie eruit te gooien. Maar iedere keer als ze iets weigert, ga ik op mijn knieën zitten en vraag wat er is. In het begin kost het telkens vijf minuten om erdoorheen te komen en een dikke knuffel om verder te kunnen gaan.

Maar na twee dagen gaat het al beter, en merk ik dat ik veel minder vaak dingen twee keer hoef te vragen. “Mama, ik ben echt een topper”, zegt ze trots als ze al bij de deur klaar staat om naar school te gaan.

Ik knik naar haar. “Nou en of schat, wat fijn dat ze samen op tijd klaar zijn! Volgens mij hebben we nog wel tijd voor een knuffel, of niet?” En voor ik uitgesproken ben, rent ze naar me toe en slaat ze haar armpjes om me heen. Als de deur opengaat en ik naar buiten stap, houdt ze geschrokken haar adem in.

“Oh, mama! Ik ben mijn tas vergeten!” Ik zucht, want de afgelopen dagen eindigde dit in een strijd wie de tas moest pakken. Maar voor ik me om kan draaien, hoor ik haar voetjes over de vloer rennen. Twee tellen later staat ze met haar tas naast me en geeft hem aan. “Alsjeblieft mama, ik heb hem gepakt hoor”, en tevreden klimt ze achterop de fiets.

Ik schud mijn hoofd, verbaasd over de verandering in de afgelopen dagen. Kennelijk werkt het echt: eerst de verbinding, dan de taken uitvoeren. En na een extra knuffel fietsen we samen – heerlijk op tijd voor het eerst in dagen – weg naar school.

>> Lees ook: Tips om jezelf te kalmeren als je boos wordt <<