Boos gooit ze alles van zich af. “Bah, ik kan ook helemaal niks”, roept ze kwaad, en ze loopt weg. In haar frustratie trapt ze naar een knuffel die op de grond ligt. Ik kijk sprakeloos van verbazing naar haar gedrag. Dan besef ik me dat ik mezelf daar zie stampen als míj iets niet lukt. Shit, dit was niet de bedoeling van mijn uitbarstingen. 

We zijn een voorbeeld

Een kind leert constant. Al van kleins af aan leert een baby door te kijken en te imiteren. Kinderen leren niet lopen doordat je ze vertelt hoe het moet. Een kind leert lopen doordat hij je het elke dag ziet doen. Een kind leert niet praten omdat je spelling uitlegt, een kind leert praten doordat hij jouw woorden hoort.

En kinderen leren veel en veel meer van wat ze de hele dag zien, dan van wat je zegt. Je kan een kind honderd keer uitleggen dat schreeuwen niet mag. Maar als je zelf constant schreeuwt, wordt dat de manier die hij ook gebruikt om te communiceren.

Als je altijd zegt dat je geen speelgoed af mag pakken, maar vervolgens constant speelgoed uit de handen van de kleintje trekt, leert een kind dat het mag: als je maar ouder of sterker bent.

Ons voorbeeld, onze dagelijkse omgang met anderen, wordt opgezogen en overgenomen. De manier waarop we spreken over anderen als we niet bij ze zijn. De manier waarop we met plezier of tegenzin op visite gaan. De manier waarop we klussen in huis aanpakken zoals schoonmaken.

De dingen die we zeggen en voorleven, worden uitgesleten paden in het brein van een jong kind. En daarom moeten we letten op hoe we spreken, hoe we mensen behandelen, hoe we onze kinderen behandelen. Want de lessen die we hun leren, blijven een heel leven hangen.

>> Lees ook: Gebruik je energie positief <<

We mogen ze vormen

De eerste jaren van een leven, pakweg de eerste drie jaar, ontwikkelt het brein van een kind zich in razend tempo. Met alles wat we doen, leggen we een connectie aan in het brein van ons kind. Elk gesprek, elke handeling, slaat zich op in hun kleine, pientere hoofdjes.

Al de dingen die wij doen, kneden onze kinderen. Met alles wat we hen voorleven, mogen we weten dat we hun kleine karakter vormgeven en kneden. Soms doen we dat bewust, maar veel vaker onbewust.

Hoe kijken we in de spiegel als we ons aankleden? Hoe reageren we op tegenslag? Zijn we dankbaar voor dingen die meezitten? Geven we oprecht aandacht aan ons kind als ze wat willen vertellen? Laten we zien in ons gedrag dat iedereen er toe doet? Leren we onze kinderen dat we luisteren, ook als het om heel kleine dingen gaat?

>> Lees ook: 14 manieren om tot het hart van je kind te spreken <<

Je herkent je gedrag in je kind

Als je kleintje groter wordt, ga je steeds meer jezelf horen. Je hoort je eigen intonatie, je eigen zinnen en je ziet je eigen gebaren. Je ziet jezelf in het klein door de kamer marcheren en commando’s brullen tegen iedereen die niet luistert. Je ziet de woede als je kleintje uit frustratie alles van zich af gooit en roept ‘ik kan het nooit!’

En soms doet het pijn om jezelf terug te horen. ‘Ik ben te dik voor deze kleren’, of een verdrietige ‘ik ben niet goed genoeg’. De woorden slijten bij een kind erin, en de woorden die wij spreken, worden de woorden die zij in hun hoofd herhalen.

>> Lees ook: Tips om jezelf te kalmeren als je boos wordt <<

De goede vorm geven

We mogen onze kinderen in die jonge jaren de goede vorm geven. We mogen ze vasthouden, bijsturen en kneden. We kunnen dat doen door onze eigen woorden en ons eigen gedrag aan te passen. Practice what you preach – oftewel: voer uit wat je preekt.

De dingen die we nu aan ze mogen leren, zijn de dingen die over tien jaar ingesleten zijn en vrijwel vastliggen. Ongeacht hoe oud we worden, vaak zullen we in momenten van stress en druk teruggrijpen op de patronen die in de eerste drie á vijf jaren van ons leven zijn ingesleten. 

Laten we dan die jaren gebruiken om ons kind het goede voorbeeld te geven. Om liefde te tonen als er een kop melk over de tafel gaat. Door ze vast te houden als ze pijn hebben of zich alleen voelen. Door te leren dat telkens opnieuw proberen de moeite waard is. Door je excuses aan te bieden als je uit je vel knapt.

Ze zijn maar zo kort van ons

Nadat ze van ons hebben geleerd, komen er al snel anderen waar ze van leren. Van een juf of meester, van een klasgenootje, van een artiest of beroemdheid die ze bewonderen. Ze horen andere meningen, leren andere dingen. Maar bij alles wat ze leren, ligt de basis van wat ze in die eerste paar jaar van ons hebben geleerd.

Dus laten we ervoor zorgen dat we het voorbeeld waard zijn. Laten we ons bewust zijn van de kleine oortjes die alles horen, van de kleine ogen die alles zien. Zo stil en klein als ze zijn, willen ze niets liever dan ‘net als papa’ of ‘net als mama’ worden. En dus kijken ze naar ons.

Een goed voorbeeld betaalt zich uit

Soms denken we dat we onze kinderen vooral moeten verharden om het in deze wereld aan te kunnen. Maar dat klopt niet. We moeten ze juist liefhebben om het in deze wereld aan te kunnen. Dan kunnen ze liefde geven, en liefde heelt altijd. Het heelt ons, ons kind en de mensen om ons heen.

Liefde geeft ons de moed en de kracht om een stapje meer te zetten dan we denken te kunnen. Liefde geeft ons richting en zekerheid. En dat voorbeeld willen we geven.

Ik kroop ’s avonds naast mijn dochtertje in bed om nog even bij haar te liggen. Terwijl ik ga liggen, stoot ik een paar knuffels uit haar bed. Kreunend draai ik me om en in stilte mopper ik op mezelf dat ik niet oplet. Dan voel ik een klein handje op mijn schouder. “Het geeft niet lieve mama, kan gebeuren”, zegt ze, en ze geeft me een natte kus op mijn wang. Ik lach en druk een kus op haar wang. “Inderdaad meisje’, reageer ik. “Kan gebeuren. De volgende keer let ik beter op.” En met die woorden kruipt ze tegen me aan om nog even te knuffelen.